Japonnardan kala - ikençe.

Bezneñ tatar tïjnaklïgï bu oçrakta da üzebezgä karşï eşläde häm eşläven dävam itä bugaj: tarixka çïn tarixi, ob’ektiv karaş belän karasak, bez üzebezne häm keşelekne tatar xalkïnïñ cir jözendä radiatsija nurlanïşï algan japonnardan kala ikençe xalïk buluïna ïşandïrïrga tieşbez. Keşelek tarixïn belgän här açïk küzle adäm zatka bu bilgele. Bu xakïjkat’. Härvakïttagïça, bezdän gamäl genä citmi. Üzegez ujlap karagïz: ägär Azija Evropa bildämäse bulgan Idel- Ural arasïnda jaşägän dürt millionlï tatar xalkï berençe tapkïr 1954 elda Ïrïmbur dalalarïnïñ Totskij xärbi lagerläre östendä şartalatïlgan atom bombasï astïnda kalsa, ikençe tapkïr 1957 elda Çiläbe ölkäseneñ “Majak” uran zavodlarïnda bulgan atom şartlavïnïñ korbanï buldï.

Äje, küpne kürgän-kiçergän, ruxi, matdi, genotsid aşa ütkän tatar xalkï, ükeneçkä karşï, atom töş koralïnnan zïjan kürgän xalïklar isemlegen başlauçïlarnïñ berse ul. Ul Idel – Ural kiñleklärendä atom - töş koralïnnan barlïkka kilä torgan çirlärdän iñ küp zïjan kürüçe xalïklardan sanalïrga tieş. Bez dön’ja cämägat’çelege, xalïk - ara MAGATE oeşmasï aldïnda Räsäj citäkçelegeneñ tatar xalkïna atom koralïnnan kiterelgän zïjannï kaplau öçen aña kompensatsija tülärgä burïçlï buluï turïnda taläbebezne kütärergä häm şuña ireşergä tieşbez. Şuşï uk kompensatsijane Räsäj Idel – Ural arasïnda jaşägän urïs häm başka millätlärgä dä tülärgä tieş.